28 TEMMUZ 2019 CUMHURİYET PAZAR BULMACASI SAYI : 1739

AT MARTİNİ BRE DEBRELİ HASAN...


Haksızlık, gelmeye görsün insanoğlunun başına, coşar deli yürek eşkiyalığı ilan eder. Dedem derdi ki: Bu Balkanlar’da insan, ya sevda ya haksızlık ya da zulüm gelirse çıkar dağlara. Dağları dolanır.Geceleri dalar zifir karanlıklara,ilikler üşür zemheri ayında. Yeter ki haksızlığa uğramasın bu yürek, işte o zaman eşkiyalık yaraşır bu dünyaya…
                 Hasan’ın, Yunanistan’ın Selanik ili Kayılar kasabası Debre köyünde  doğduğu söylenir. (Tahmini olarak 1870-1925 yılları arasında) Kayılar,Drama, Serez,Kavala-Sarışaban yörelerinde yaşamıştır.Uzun askerlik zamanında komutanı tarafından haksızlığa uğrar, dayak yer ; bu zulme dayanamaz çeker silahını vurur komutanı, kaçar askerden.Gelir memleketi Debre’ye …
                  Müfreze arkasında... Duramaz memlekette ...Bilir ki yakalanırsa sonu  darağacı...
Pişman olsa da neye yarar, olan olmuştur bir kere. Alır martinini eline, çıkar Balkanlar’a. Ant içer: Zulme uğrayana, yoksula, garibana yardım edecek, zenginden alıp  fakire verecek.  Namı yürür  “Bizim Hasancık” diye.
                   Nasıl biridir diye sorarsanız? Samsunlu araştırmacı Baki Sarısakal’a göre: Orta boydan biraz kısa,kemikli ve değirmi bir yüz,şeftali kırmızı yanaklar,Orta Asya tipi çekik gözler, parlayan kapkara  göz bebekleri, dikbaşının tepe kısmı ustura tıraşlı, bıyıklar pala. Üzerinde bürümcü gömlek, köşeleri işlemeli kuşak,potur pantolon, ayağında mest pabuçlar, elinde yanke tüfeği.  Hakiki adı Peady-Martini-Henry olan ,bizim kısaca “Martini” dediğimiz tüfek...
                    Ve Hasan Eşkıya olur .Yanında bir tek Kara Kedi dediği arkadaşı vardır. Debreli Hasan eşkıya olur; ama bildiğimiz eşkiyalardan değil. Halkın parasını çalanlardan hiç değil. Debreli Hasan, o dönem milleti soyan, haksız yere milletin parasını alan,sırtından geçinen zenginleri soyar. Paraları halka dağıtır. Topladığı paralarla Drama Köprüsü’nü yaptırdığı söylenir. Söylence böyle olmasına rağmen, Drama‘da böyle bir köprünün olmadığı görülmüştür. Drama Köprüsü’nün,Drama köyleri Nusretli ve Kozlu köy arasında bulunan bir su kemeri olduğu  son yapılan araştırmalardan anlaşılmaktadır.
                     Gücü yetmeyip de  evlenemeyen sevdalıların kavuşmasını sağlar. Evlenmek için İskeçe pazarına danasını satmaya götüren gence, yardım ederek  danasını sattırmaz. Ve  onu evlendirir.Rum zenginlerinden Yargo  Çorbacı’yı soyar. Yargo,”Bıktım şu dağdaki Hasan eşkiyasından bir türlü İzmir’e mallarımı götüremiyorum,”diye söylenir. Etraftaki esnafın, “Be… Yargo, Balkanlarda Debreli’den kaçarken, İzmir dağlarında Çakırcalı Mehmet Efe’ye  rastlarsın,” diye
söyledikleri bilindiğinden. Debreli Hasan’ın  Çakırcalı ile aynı zaman diliminde yaşadığı tespit edilmiştir.
                     Bacısı  Esma, Kayılar kasabası Erdumuş köyünde oturmaktadır. Arada onu dolaşmaya  gittiği bir gün müfreze, Debre’de köye tuzak   kurar. Yareni, arkadaşı, kızanı, Kara Kedi yakalanır. Drama Mahpusanesi’ne gönderilir. Debreli’nin sevdalandığı vardır, Drama Kozlu köyünde. Anlatılanlara bakılırsa Debreli, bu köyde bir kızla nişanlıymış. Lakin daha sonra dağa çıkınca, “Ben bu kızla evlenirsem ona kötülük yaparlar,” diye düşünüp evlenmekten vazgeçmiş. Genç kız, uzun bir müddet onu beklemiş. Hatta şöyle bir türküyle haber verir , sevdiği Hasan’ına:
Kozlu köy gülleri ,de bre Hasan ilk yazın açaçak,
İzin ver bana sevdiğim vaktim(iz) geçeçek.
Debreli, en sonunda kızcağıza “Artık beni bekleme, başkasına varıp evlen,” diye haber göndermiş.
Düğününe de gizlice gelip yedi tane bilezik (veya beşibirlik) takmış. Anlayacağınız, böyle de 
sevdasını yüreğine bastırıp ayrılabilecek kadar da delikanlıymış.Balkan Günlüğü  araştırmacının
dediğine göre, Bafralı Hüseyin Erdoğan’dan dinlediği , Debreli Hasan türküsüne ek olarak
 bazı yörelerde söylenmektedir:



Kozlu köy deresinde bre Hasan (üç) silah patladı.
(Te be) koşun bakın Debreli Hasan kimi hakladı.
At martiniyi bre Hasan dağlar dinlesin.
Kozlu köy deresinde bre Hasan Kara Kedi dinlesin.

                 Makedon dağlarının Debreli'si sonunda padişah affına uğrar. Veya söylentiye göre mübadelede, güvenlik güçlerinin elinden kaçmayı başarır ve Türkiye'ye göç eder.
Debreli Hasan  hakkında anlatılanların ortak özelliği, hiç kimsenin tam olarak nereli olduğu , ne  zaman ve nerede öldüğü, mezarının nerede olduğu bilinmemesidir.Samsun Bafra ilçesinde Nebyandağı’na yerleştiği,  araştırmacı  Rahmi Özen tarafından  rivayet edilir. Ama ne olursa olsun ,Yunan çetelerinin baskısına karşı Türk köylerini savunmuş ve kahramanlaşmıştır.                    “Dramalı Hasan”türküsü onun adına yakılmış, söylenmiştir.
                     Kısaca Rumeli Türklerinin gönlüne yerleşmiştir, efsanesiyle Debreli Hasan türküsü.Kaynak olarak Reşit Salim ve Osman H. Arda  tarafından bulunan hatta ilk söylencesi de Rumca olduğu  bildirilmektedir. Drama’dan getirilen bu güzel türkünün dilden dile, nesilden nesile aktarılarak gelmesinde büyük rol oynadı.  “ Debreli Hasan” olarak mı, yoksa “de bre Hasan” olarak mı  söylenmesi gerektiği hakkında     hemfikir  olunamamaktadır.
                  “Drama Köprüsü” ya da “Debreli Hasan “türküsü, TRT radyosu sanatçılarından kimi mahalli sanatçı ve gruplara kadar çok sayıda müzisyenin ilgisini çekti yıllar boyunca ve birçok kereler, birçok  farklı yorumla kayıt altına alındı.
                      “ Debreli Hasan” türküsünün bir güzel tarafı da mahpushanede ki dostlarına umut veren yanıdır. Yaşama, doğru bakmanın, dostluğun, arkadaşlığın ve umudun türküsü de diyebiliriz buna.
Her fırsatta bu türküyü söyleyin olur mu? Dağ başlarında, yaylalarda, gençlik masasında,akşam ateşinin karşısında... Her yerde...Hem de yumruğunuzu sıkarak…(Alıntıdır)


Her zaman olduğu gibi sizlere güzel bir hafta sonu ve keyifli çözümler diliyorum.
[size=18]Kitap kazananlarıda kutlarım.SEVGİ'yle kalın..[/size]
                                                                                          
                                                                                      

Günaydın Yüksel abi,Debreli Hasan ile ilgili açılış yazınız için teşekkürler.Kitap kazanan arkadaşlarımı kutluyorum.Herkese kolay gelsin

Herkese mutlu bir pazar günü ve zevkli çözümler diliyorum. Sevgili Yüksel Güngör'e güzel açış yazısı için teşekkürler.

Günleriniz ve yürekleriniz hep aydınlık olsun.
Sevgili Yüksel ağabey açış paylaşımınız için çok teşekkürler..
Kitap kazananları kutlarım..
Tüm dostlara zevkli çözümler, sağlık, huzur ve mutluluklar dilerim..
Sevgi ve saygılarımla..

ss-1/1 CHARLİE PARKER

SS-2/1 LEVİATHAN

SS-2/2 ASENA

SS-2/3 ERİE

SS-3/1 ALAZ

SS-3/2 ARSUZ

SS-4/2 İLTEBER

SS-4/3 İŞLEME

SS-5/2 NAİMA

SS-5/3 COROT

SS-6/2 TREMOR

ptiyalin
[size=8]İsim Biyoloji Fransızca[/size]
Nişastanın sindirilmesine yarayan, tükürükte bulunan bir enzim                                                                                   SS-7/3 PTİYALİN

SS-8/1 TEVENK

SS-8/2 NAYİLER

SS-8/3 ARAKA

SS-9/1 AKBAŞ

İntak Sanatı

İntak Sanatı Ve Örnekler—Deniz ve Mehtap sordular seni: Neredesin?

—Maymun şunu anlatmak istemişti fikrince:
Boşa gitmez kötüye bir ceza verilince.
—Dal bir gün dedi ki tomurcuğuna:
İçimde kanayan yara gibisin.                 SS-10/3 İNTAK

SS-11/1 NABİ

SS-11/2 AKİTA

SS-11/3 KİLİÇE

SS-12/3 PROFİTEROL

SS-13/2 İLAM

AMASYA OLUZ HÖYÜK TARİHE IŞIK TUTUYOR                  SS-13/3 OLUZ

SS-13/5 DAĞ

SS-15/1 RAMELLET