Herkese merhaba,16 Nisan sayısız ünlünün doğum ve ölüm günüdür. Bunların içinden üçünü seçip hakkında kisa bilgiler vermeye çalıştım. İlki, Sir Charles Spencer Chaplin (16 Nisan 1889 - 25 Aralık 1977), sessiz film çağında ün kazanan bir İngiliz oyuncu, film yapımcısı ve bestecidir ki Adolf Hitler'den sadece 4 gün önce doğmuştur. İkincisi, Wilbur Wright (16 Nisan 1867 - 30 Mayıs 1912), Amerikan havacılık öncüsüdür. Üçüncüsü, Peter Alexander Freiherr von Ustinov (16 Nisan 1921 – 28 Mart 2004), İngiliz aktör, yönetmen ve yazardır ki çocukluğumda ayrı bir yeri vardır. Sanırım küçükken izlediğim programlar daha kaliteliydi. Peter Ustinov; Omni: The New Frontier adlı, bilim ve teknolojideki yeni gelişmeleri araştıran bir belgeseli sunardı. Ayrıca Topkapı adlı unutulmaz filmin oyucusuydu. Gerçekten güzel günlerdi. Son olarak, üniversite yıllarımdan şöyle bir motto duymuştum: 19. yüzyıl fizik, 20. yüzyıl kimya çağıydı. 21. yüzyıl da biyoloji (genetik) çağı olacak. 16 Nisan, Dünya Biyologlar Günü, 25 Nisan Dünya DNA Günü'dür. (25 Nisan aynı zamanda Dünya Sıtma Günü imiş.) CHARLIE CHAPLINOynadığı trajikomik karakter Şarlo ile dünya çapında üne kavuşan Charlie Chaplin, sinema tarihinin dönüm noktalarından biri olarak bilinir. Döneminin çok ötesinde performanslar sergileyen, sessiz sinema akımında bile izleyiciyi derinden etkileyen bir oyuncuydu Chaplin. Yazar, yapımcı, yönetmen, oyuncu kişilikleriyle büyük ilgi gördü. Siyasal görüşüyle, genç kadınlarla yaptığı evliliklerle de tepki çekti. Siyasal düşüncelerini açık açık belirtmesi ve komünizm propagandası yaptığı iddiası yüzünden ülkeden ayrıldı ve ABD’ye girişi yasaklandı. On bir çocuk babası olarak bundan tam kırk yıl önce hayatını kaybetti. Elbette bir efsane olmayı hâlâ sürdürüyor. Bu listede ise gündemden asla düşmeyen Chaplin efsanesiyle ilgili 10 bilgiyi derledik.
1 Kadın bir film yapımcısıyla birlikte çalıştı
Mabel Normand o dönemlerde yazar, oyuncu, yapımcı ve yönetmendi. Bir kadın olarak sinema piyasasında var olması 1900’lerin ortası için alışkın olunmayan bir durumdu. Charlie Chaplin’le toplam on iki film çekti. Ayrıca Chaplin’in 1914’teki Caught in a Cabaret filmini yönetti ve aynı sene vizyona giren Her Friend The Bandit filminin iki yapımcısından biriydi. Chaplin’in dönemine göre aykırı olan bu kadınla çalışması ise onun ilerici yönüyle bağlantılı olarak görüldü.
2 Bir film stüdyosu kurdu
1919 yılında Charlie Chaplin ve film yapımcıları Douglas Fairbanks, Mary Pickford ve D.W. Griffith bir araya gelerek kendi filmlerini finanse etmek ve yaratıcılığın kısıtlanmasına karşı durmak üzere bir organizasyon (United Artists) kurdu. Bu yeni stüdyonun ilk filmi olan His Majesty, the American aynı yıl vizyona girdi.
3 Birçok filminin müziğini besteledi
Chaplin, besteciliğe 1931’deki filmi Şehir Işıkları ile başladı ve ardından birçok filmi için besteler yaptı. Modern Zamanlar filminde “Smile” isimli şarkısı kullanıldı ve bu şarkı bir klasik haline geldi. Birkaç yıl sonra Michael Jackson tarafından yorumlandı. 1952 yapımı Sahne Işıkları filmine bestelediği şarkıyla ise Oscar ödülü kazandı.
4 Mükemmeliyetçiydi
Charlie Chaplin’in her işini kendisinin yapmasındaki amaç belliydi: Mükemmeliyetçilik. The Immigrant isimli yirmi dakikalık kısa film için binlerce çekim yaptı. Şehir Işıkları filminde iki sözden oluşan tek bir repliği bulunan oyuncu Virginia Cherril, Chaplin’in isteği sonucu bu repliği tam 342 kez tekrarladı.
5 Kabul etmediği bir çocuğun babası olarak bilindi
1940’larda oyuncu Joan Berry’nin Chaplin’le bir ilişki yaşadığı iddia edildi. Chaplin, Barry’e birlikte New York’a gitmelerini teklif etmişti. New York’ta birlikte zaman geçirdiler. Berry 1943’te bir kız çocuğu doğurdu ve babanın Chaplin olduğunu açıkladı. Chaplin bu iddiayı yaptırdığı kan testleriyle çürüttü ama mahkeme Chaplin’in baba olduğuna karar verdi. Oyuncunun ünü ciddi anlamda sarsılmıştı. Ayrıca çocuk için nafaka da ödemesine karar verilmişti.
6 ABD’ye yıllar sonra ödül almak için döndü
Siyasal görüşleri yüzünden ABD’den ayrılan Chaplin’in ülkeye girişi de yasaklanmıştı. Bu nedenle ailesiyle birlikte İsviçre’ye taşındı ve Hollywood’a bir daha asla dönmemeye karar verdi. Fakat yirmi yıl sonra seksen iki yaşındayken Oscar ödülünü kazandığını öğrendi ve törene katılmaya karar verdi. Törendeki konuşmasında, “Beni buraya çağırarak onurlandırdığınız için çok teşekkür ederim. Hepiniz harikasınız, güzel insanlar,” dedi.
7 Küçük bir gezegene adı verildi
Yüzden fazla küçük gezegen keşfeden Rus bir gök bilimli 1981’de keşfettiği bir gezegene efsane yönetmen anısına “3623 Chaplin” adını verdi.
8 Charlie Chaplin Film Festivali her yıl düzenleniyor
Charlie Chaplin 1960’lı yıllarda yaz aylarını ailesiyle birlikte İrlanda’nın küçük bir köyünde geçirirdi. 2011 yılında bu köyde Charlie Chaplin Komedi Festivali projesi başladı ve o zamandan beri her yılın Ağustos ayında düzenlenmeye devam etti.
9 İsviçre’deki evi müzeye dönüştürüldü
Chaplin’in yüz yirmi yedinci doğum günü olan 16 Nisan 2016 tarihinde İsviçre’de yaşadığı ev, müze olarak hizmet vermeye başladı. 2016 yılında üç yüz binden fazla kişinin ziyaret ettiği müzede Chaplin filmleri de gösteriliyor.
10 Chaplin’in bedeni mezarından kaçırıldı ve fidye istendi
Charlie Chaplin ölümün ardından bile tartışmalara konu olmayı başardı. 1978 yılında bir grup mezar soyguncusu mezarı kazarak Chaplin’i kaçırdı ve eşini arayarak altı yüz bin dolar fidye istedi. Çok geçmeden yakalanan soyguncular suçlarını itiraf etti ve naaş tekrar gömüldü.
WRIGHT KARDEŞLERDünyanın herhangi bir havalimanının hava trafiğine bakıldığında, havacılığın 110 yıldır gelişmemiş olması neredeyse inanılmaz. Ve havadan ağır bir makinenin ilk (kontrollü) uçuşu 17 Aralık 1903’te gerçekleşti. Sadece 12 saniyelik ve 36 metreden biraz daha uzak bir uçuş, dünyayı el ele değiştirdi. Wilbur ve Orville Wright kardeşlerden.
İlk motorlu uçağı yapan Wilbur Wright ve Orville Wright isimli Amerikalı kardeşlerdir. Bilinin isimleriyle Wright Kardeşler olarak geçer. Wilbur Wright 1867 yılında doğmuş, 1912 yılında ölmüştür. Kardeşi, Orville Wright ise 1871 yılında doğmuş olup, 1948 yılında ölmüştür. Wright kardeşler, ticari başarıyı yakalamış iki eğitimsiz bisiklet tasarımcısıydı.
İki kardeşten büyük olanı Wilbur 16 Nisan 1867 yılında, İndiana’ da bir ailenin üçüncü çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Kardeşi Orville ile aralarında 4 yaş bulunmasına rağmen, bir abi kardeşten ziyade yakın bir arkadaş olarak büyümüşlerdir. Babaları Milton Wright ise Protestan bir rahiptir. Annelerinin ismi ise Susan Catherine Koerner’ dir.
Wright Kardeşlerin Uçak İcadı
Liseden sonra eğitim hayatını sürdürmeyen Wright Kardeşlerin buluşundaki en önemli payı olan isim, babaları Milton Wright’tır. Babaları Milton Wright, vaaz vermek için sürekli seyahatlere çıkıyordu. Çıktığı seyahatlerden çocuklarına çeşitli oyuncaklar getiren Milton, gittiği bir seyahat dönüşünde oyuncak helikopter getirmiştir. Fransız havacılığının öncüsü kabul edilen Alphonse Penaud tarafından tasarlanan helikopter her ne kadar oyuncak olarak nitelendirilse de; mantar, bambu ve kâğıttan imal edilmiş olan modelin bir paket lastiği aracılığıyla dönen pervaneleri bile vardı. Bu oyuncak helikopter Wright Kardeşlerin uçma tutkusunu alevlendiren ilk kıvılcım olmuştur.
Tarihteki eski insanların deneyimlerini, bilimsel eserleri de inceleyen Wright Kardeşler, bu konu hakkında işlerine yarayacak pek bilgiye ulaşamadılar. Bu araştırmaları neticesinde sadece kendilerine fikir verebilecek, Alman mühendisi Otto Lilienthal‘in çalışmalarını buldular. Alman mühendis, Berlin yakınlarındaki bir tepeden planörle uçuş denemeleri yapmıştı. Otto Lilienthal hayatını kaybettikten sonra, onun araştırmalarını sürdürmek için Kuzey Carolina’da bulunan ve güçlü rüzgârlarıyla bilinen Kitty Hawk’a gittiler.
Wright Kardeşler, yetiştirilme tarzları nedeniyle olağanüstü cesaretli ve azim sahibiydiler. Bu özelliklerine bir de merak duyguları eklenince, ilk ağır, motorlu ve pilot taşıyan uçağı icat etmeleri de çok uzun zaman almadı.
Uçuş için uygun kanatlar tasarlamaya çalışan Wright Kardeşler, kuşların sistemli bir şekilde nasıl uçtuklarını incelemişlerdir. Kuşların uçma hareketlerin inceleyen kanat eğitimi olarak ifade ettikleri uçuş terimini ortaya atmışlar. Kanat eğimini kontrol etmek için ise bir dümen geliştirerek, önceki planörlerden tamamen farklı bir kontrol edilebilir uçan bir makine icat etmiş oldular.
İlk Uçak Ne Zaman İcat Edildi?
Wright kardeşlerin ilk uçuşu, 17 Aralık 1903’te pilot ile birlikte toplam 335 kg ağırlığındaki uçak ile ilk uçuş deneyimlerini gerçekleştirmişlerdir. İlk denemede 37 metre bir mesafede 12 saniyelik bir uçuş gerçekleşti, o gün yapılan son denemede ise 59 saniyelik bir sürede 280 metre mesafede bir uçuş gerçekleştirmeyi başarmışlardır.
Daha sonra 1904 yılında uçağa havada manevralar yaptırarak dönüşler gerçekleştirdiler ve uçağı kalkış yapılan noktaya geri döndürmeyi başarabildiler.
Wright Kardeşler Nasıl Ünlü Oldular?
Amerika Birleşik Devletlerinde gereken ilgiyi bulamayan Wright Kardeşlerden, Wilbur Wright, Fransa’ya giderek, burada birçok politikacı ve gazeteci eşliğinde deneme uçuşları gerçekleştirdi. 1909 yılında Orville, küçük kardeşleri olan Katherine’yi de alarak abisinin yanına gitti. Avrupa’da ünleri hızla yayılan Wright Kardeşler, kraliyet ailelerince ağırlanmaya başlayınca basında boy göstermeleri de çok uzun sürmedi. İlk uçak satışlarını Avrupa’da gerçekleştirmeye başlayan Wright Kardeşler, bir süre sonra anavatanlarına geri dönmüşlerdir. Takip eden yıllarda iki kıtada birden imzaladıkları satış anlaşmalarıyla kısa sürede zengin birer iş adamı oldular.
İki kardeş, zengin birer iş adamı olduktan sonra bile yakınlıklarını sürdürüp, gelirlerini eşit şekilde paylaştılar.
Wright Kardeşlerin Ölümü
Wilbur Wright, 1912 yılında Boston’a yaptığı gezi sırasında Tifo hastalığına yakalandı ve Ohio’da ailesinin yanında 45 yaşında vefat etti. Kardeşi, Orville Wrigth ise 1948 yılında vefat etmiştir.
PETER USTINOVPeter Ustinov, 16 Nisan 1921 tarihinde Londra’da doğmuştur. Tam adı Peter Alexander Ustinov’dır. Babası Rus asıllı bir gazeteci, annesi ise Fransız asıllı bir oyuncuydu. Babası Jona Baron von Ustinov Nazi rejimine karşı, İngiliz gizli servisi için çalışan Alman bir diplomattı. Babası Rus, Alman karışımı, annesi Fransız ve İtalyan kökenleriyle Peter Ustinov kendini Birleşmiş Milletler gibi bir kuruluşa bağlılığının doğuştan geldiğini söylüyordu.
Peter Ustinov, London Thaatre Studio’da tiyatro eğitimi gördü ve ilk kez Players Theatre Club’da on yedi yaşında sahneye çıktı. Kısa sürede ABD ve İngiliz tiyatro ve sinemasında çok yönlü bir sanatçı olarak ün kazandı. Bir yandan da oyunlar ve romanlar yazdı.
Peter Ustinov, 1938 yılından itibaren tiyatro oyunculuğu ile ilgilendi. İngilizce, Fransızca, İspanyolca, İtalyanca, Almanca ve Rusça bilen sanatçı, düşük seviyede Türkçe ve Yunanca da konuşabilmekteydi.
Mim ve lehçe taklidi yeteneğini gösterdiği televizyon gösterilerine çıktı. 1944’ten başlayarak filmler için senaryolar yazdı. 1946’da yönetmenliğe başladı.
1984 yılında Yaşar Kemal’in romanından uyarlayarak çevirdiği, kendisinin de Abdi Ağa rolünü oynadığı Memed My Hawk (“İnce Memed”) ilgi uyandırdıysa da umulan başarıyı getirmedi.
Peter Ustinov güldürüye daha yatkın tipi ve oyunculuğuyla sahnede de ün kazanmış, ama beyaz perdede Hercule Poirot ve Charlie Chan gibi unutulmaz tipler çizerek bu ünün çok üstüne çıkmıştır.
Dünyadaki çocukların haklarını koruyan UNICEF'i desteklemek için çalışmalar yaptı. 1968 yılında UNICEF İyi Niyet Elçisi oldu. UNICEF adına diğer pek çok ülkenin yanı sıra Çin'e, Rusya'ya, Myanmar'a, Kamboçya'ya, Kenya'ya, Mısır'a ve Tayland'a gitti ve çocuk haklarının tanınması için hükümetlerle en üst düzeyde görüşmeler yaptı.
Çeşitli oyunlar, kitaplar ve film senaryoları yazdı, 40 filmde ve 14 oyunda başrol oynadı. 8 film, 8 oyun ve 10 opera yönetti.
16 NİSAN DÜNYA BİYOLOGLAR GÜNÜDünya Biyologlar Günü, biyolojinin önemini vurgulamak ve bu alandaki çalışmaları kutlamak için her yıl 16 Nisan'da kutlanmaktadır. Bu tarih, 16 Nisan 1951'de, ünlü moleküler biyolog ve DNA'nın yapısını keşfeden James Watson ile birlikte DNA'nın yapısını keşfettiği meslektaşı Francis Crick'in Nature dergisinde yayımlanan makalesiyle ilgilidir. Bu makale, modern biyolojinin temelini oluşturan DNA'nın yapısını keşfetmeleri nedeniyle önemlidir. Bu nedenle, 16 Nisan, biyoloji bilimindeki bu önemli gelişmeyi kutlamak için seçildi.
(16 Nisan'ın nereden geldiğini Google'da bulamadım. Bu bilgi ChatGPT'nin yanıtıdır.)
Arkadaşlarımıza güzel bir pazar günü ve zevkli çözümler diliyorum.