7 MAYIS 2023 CUMHURİYET PAZAR BULMACASI SAYI : 1935

Herkese merhaba,
Bundan 36 yıl önce bugün; öykü, tiyatro ve kabare yazarı, öğretim üyesi ve gazeteci Haldun Taner hayata gözlerini yummuştu. Öykü ve anıları usta işidir. Kuruluşuna öncü olduğu Devekuşu Kabare'nin çocukluğumdaki yeri ayrıdır. Devekuşu Kabare hakkında Metin Akpınar'a kulak verelim:

"Son yüzyılda yapılmış Türkiye’nin en önemli hareketlerinden biridir Devekuşu Kabare. 1967’de kuruldu. 1992’de kapandı. Aşağı yukarı 38-40 oyun oynadık. Haldun Taner, Eugene Ionesco, Boris Vian oynadık. bütün bunlarla bilmediğimiz bir alanda eğitimli olduk; hem eleman eğittik hem de seyirciyi. Kabare türünü sevdirdik. Ama sadece altı oyunumuzun video kaydı var. Bazılarının ses kaydı var ama çoğunda o da yok. ‘Astronot Niyazi’ yok mesela. 1971’de, Apollo atıldıktan sonra oynadık. Yani Ay’a ilk giden astronot benim. Sadri Alışık’ın Turist Ömer’i de Cem Yılmaz da sonra gitti." (Hürriyet Pazar, 14 Mayıs 2017)

Kim bilir neler kaçırdık? Ne espriler, ne kültür varlıkları yok olup gitti. Bugün, uyduruk programların kaydı tutulurken biz bir kültürü kaybetmişiz. Para yokluğundan, teknik imkansızlıktan, yaklaşık 40 oyunun sadece altısını biliyoruz. "Geceler" adlı (bence en mükemmel) oyunlarının dönemin iktidarı tarafından video kayıtlarının toplatıldığını hatırlatalım.

HALDUN TANER
Haldun Taner, 16 Mart 1915 yılında İstanbul’da doğdu. Babası Ahmet Selahaddin, Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı üyesi ve mütareke yıllarında yazıları, dersleri ve nutuklarıyla ülkenin bağımsızlığını savunmuş bir aydındır. Beş yaşında iken babasını kaybetti. Annesiyle birlikte büyük babasının konağında yaşadı.

Haldun Taner, Vatana hizmeti geçenlerin ve şehit olanların çocuklarına tanınan haktan yararlanarak parasız yatılı olarak girdiği Galatasaray Sultanisi'ndeki orta öğrenimini 1935 yılında tamamladı.

Haldun Taner, Mezuniyetinden sonra devlet tarafından Heidelberg Üniversitesi'nde öğrenim görmek üzere Almanya’ya gönderildi. Siyasal Bilgiler alanındaki öğrenimini geçirdiği ağır tüberküloz nedeniyle 1938 yılında yarıda bıraktı ve yurda döndü. 1938-1942 yılları arasında Erenköy Sanatoryumunda tedavi gördü.

Yüksek öğrenimini 1950’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Filolojisi Bölümü’nde tamamladı. 1950-1954 yılları arasında üniversitenin sanat tarihi kürsüsünde asistanlık yaptı.

Edebiyat yaşamına gençlik yıllarında yazdığı skeçlerle başladı. "Töhmet" adlı ilk öyküsü Yedigün dergisinde "Haldun Yağcıoğlu" takma ismiyle 1946'da yayınlandı. New York Herald Tribune Gazetesi'nin 1953'te İstanbul'da düzenlediği öykü yarışmasında "Şişhaneye Yağmur Yağıyordu" öyküsüyle birinci oldu. 1956'da Varlık Dergisi’nin araştırmasında yılın en beğenilen öykücüsü seçildi.

Asistanlığı sırasında yazdığı “Günün Adamı” oyunu, İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda sahnelenmeden yasaklandı. Asistanlığı bırakıp Viyana’ya tiyatro bilimi eğitimi için gitti. 1955-1957’de Max Reinhardt Tiyatro Akademisi’nde öğrenim gördü. Viyana’daki bazı tiyatrolarda reji asistanı olarak çalıştı. 1957'de tekrar Türkiye’ye döndü. İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'nde edebiyat ve sanat tarihi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ile İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde tiyatro tarihi okuttu Bir yandan da Tercüman Gazetesi’nde (1952-1960) köşe yazıları yazmayı ve oyun yazarlığını sürdürdü.

1950’lerde oyun yazmaya başlamış olan ve tiyatrodaki ilk eserlerinde dramatik türün başarılı örneklerini veren Haldun Taner, ardından epik tiyatro denemelerine girişmişti. Türk Tiyatrosu’ndaki ilk epik tiyatro örneği olan "Keşanlı Ali Destanı" adlı oyunu ile dünya çapında tanındı. Bu oyun yurt dışında Almanya, İngiltere, Çekoslovakya, eski Yugoslavya'nın çeşitli kentlerinde oynandı. 1964 yılında Atıf Yılmaz tarafından sinemaya aktarıldı. Daha sonraki dönemlerde konularını güncel olaylardan alan siyasal-sosyal taşlamaların ağır bastığı oyunlar yazdı. Epik tiyatro ve kabarenin alanında verdiği yapıtlar çağdaş Türk tiyatrosunun klasikleri oldu. Eşsiz bir arı Türkçe kullanan Haldun Taner, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının ve tiyatrosunun önde gelen yazarları arasına girdi.

Devekuşu Kabare'yi (1967), Bizim Tiyatro'yu, Tef Kabare Tiyatrosu'nu kurdu. Küçük Dergi'yi çıkardı. Fıkra yazarlığını 1973’ten itibaren Milliyet’te sürdürdü. Öyküleri ve yazıları Yedigün, Ülkü, Yücel,Varlık, Küçük Dergi, Yeni İnsan dergilerinde de yayınlandı.

Filme de alınan "Kaçak" (1955) ile "Dağlar Delisi Ferhat" (Ömer Lütfi Akad ve Orhan Kemal ile birlikte, 1957) adlı senaryoları sırasıyla Türk Film Dostları Derneği'nin senaryo ödülünü ve Basın-Yayın Senaryo Armağanı'nı kazandı. “Sancho'nun Sabah Yürüyüşü” (1969) ile Bordighera Uluslararası Mizah Festivali Öykü Ödülü'nü, tiyatro dalında da “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” (1971) oyunuyla 1972 TDK Tiyatro Ödülü'nü kazandı. Sedat Simavi Vakfı 1983 Edebiyat Ödülü'nü Pertev Naili Boratav'la paylaştı.

Haldun Taner, Milliyet Gazetesinde "Deve Kuşuna Mektuplar" başlığı altında haftalık köşe yazıları yazan Taner, güncel olayları değerlendirdiği bu yazılarda yaşadığı dönemin bir çeşit edebi belgeselini sundu.

Yazarlığının yanı sıra İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsünde ve Edebiyat Fakültesinde, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde edebiyat, sanat tarihi ve tiyatro dersleri veren Haldun Taner, Milliyet Gazetesi yazarlığı yaparken 7 Mayıs 1986 tarihinde İstanbul’da hayatını yitirdi.

Haldun Taner Adı, İstanbul Şehir Tiyatroları’nın Kadıköy’deki sahnesine verilmiştir. Bilgi Yayınevi, bütün eserlerini dizi halinde basmıştır. Milliyet gazetesi Haldun Taner anısına 1987’den beri her yıl Haldun Taner Öykü ödüllerini düzenlemektedir.



Haldun Taner Eserleri

Öyküleri
1946 Geçmiş Zaman olur ki
1948 Yaşasın Demokrasi
1950 Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu
1951 Tuş
1953 Onikiye Bir Var
1954 Ayışığında Çalışkur
1964 Sancho’nun Sabah Yürüyüşü
1967 Konçinalar
1970 Kızıl Saçlı Amazon
1979 Yalıda Sabah
1980 Şeytan Tüyü

Tiyatro Oyunları
1957 Günün Adamı
1957 Dışardakiler
1958 Ve Değirmen Dönerdi
1960 Fazilet Eczanesi
1960 Timsah
1961 Lütfen Dokunmayın
1962 Huzur Çıkmazı
1964 Keşanlı Ali Destanı
1964 Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım
1965 Eşeğin Gölgesi
1966 Zilli Zarife
1967 Vatan Kurtaran Şaban
1968 Bu Şehr-i İstanbul ki
1969 Sersem Kocanın Kurnaz Karısı
1970 Astronot Niyazi
1971 Ha Bu Diyar
1971 Dün Bugün
1973 Aşk-u Sevda
1973 Dev Aynası
1974 Yâr Bana Bir Eğlence
1977 Ayışığında Şamata
1980 Hayırdır İnşallah
1985 Marko Paşa

Arkadaşlarımıza güzel bir pazar günü ve zevkli çözümler diliyorum.

Günaydın Sayın Aksay, açılış yazınız için teşekkürler. Kitap kazanan arkadaşlarımı kutluyorum herkese kolay gelsin mutlu pazarlar

SS-1/2 ELMAS

SS-1/4 RAKUN

YA-8/1 LİMAN

YA-7/1 ERK

ALABABULA

ALABABULA—Pell mell-Birbiri ile anlaşamayan, her biri ayrı hava çalan tayfa anlamına kullanılan bir deyim.SS2/3 ALABABULA

YA-17/1 ABUK

Erinç nedir, Erinç ne demek

• Hiçbir eksiği, üzüntüsü ve acısı olmama durumu, dirlik, rahat, huzur
  
  

Kaynak: https://nedir.ileilgili.org/erin%C3%A7   SS-2/2 ERİNÇ

Erinç nedir, Erinç ne demek

• Hiçbir eksiği, üzüntüsü ve acısı olmama durumu, dirlik, rahat, huzur
  
  

Kaynak: https://nedir.ileilgili.org/erin%C3%A7   SS-2/2 ERİNÇ

YA-2/2 LAPAZ

SS-5/4 MOR

SS-6/3 MARAŞ

Deyiş, söyleyiş ...

İfade.    YA-1/2 İFADE

SS-7/2 REHA

SS-7/3 SİNÜZİT

SS-8/1 FALAN

SS-9/3 REM

SS-10/1 KABAK

YA-14/3 SİNEMA

SS-11/2 ED

SS-11/4 CAM

Eh nedir, Eh ne demek

Eh; Dil bilgisi yönünden Türkçe'de ünlem olarak kullanılır.

• "Olur, peki veya fena değil" anlamlarında kullanılan bir söz.
  
  
• Bezginlik anlatan bir söz
  
  

Kaynak: https://nedir.ileilgili.org/eh    SS-10/2 EH

YA-5/3 BELA

SS-12/1 ADALET

SAYIN AKSAY AÇILIŞ YAZINIZA TEŞEKKÜRLER.
DOSTLARA GÜNAYDİN. KOLAY ÇÖZÜMLER.
KİTAP KAZANANLARI KUTLUYORUM.

Lata nedir, Lata ne demek

Lata; kökeni italyanca dilinden gelmektedir.

• Dar ve kalınca tahta
  
  
• Osmanlılarda ilmiyenin giydiği bir üstlük türü.
  
  

Kaynak: https://nedir.ileilgili.org/lata    SS-14/1 LATA

SS-13/2 ASİ

YA 7/2 İTALİK

SS-15/3 MAYA

SS-18/1 LAL

SS-18/3 AZAT

SS-19/1 EBEDİ

Y.A.1.1

SS-19/3 KISA

Y.A.3.1
Trafik TDK 
 Ulaşım yollarının yayalar ve her türlü taşıt tarafından kullanılması, gidiş geliş, seyrüsefer
Ulaşım yollarında bulunan taşıt ve yayaların tümü
Yoğunluk
 Önemli görevlerde bulunan kişilerin bir yere gidiş gelişi

SS 4/2 ASABİYET
YA 13/1 ALAYİŞ
YA 15/1 BOTANİK