Herkese Merhaba, 19 Kasım, küresel sağlık krizi ile mücadele etmek için harekete geçmek için resmi Birleşmiş Milletler uluslararası gözlem günüdür. 19 Kasım 2001'de Dünya Tuvalet Örgütü (WTO), Singapurlu bir hayırsever olan Jack Sim tarafından kuruldu. Daha sonra 19 Kasım'ı Dünya Tuvalet Günü ilan etti. 2013 yılında, Singapur Hükûmeti ve Dünya Tuvalet Örgütü arasındaki ortak bir girişim, Singapur'un "Herkes için Sanitasyon" adlı ilk BM kararına yol açtı. Karar, dünyanın sağlık krizini sona erdirmek için kolektif eylem çağrısında bulunuyor. Dünya Tuvalet Günü, 2013 yılında resmi bir BM günü ilan edildi. Bu karar, New York'taki BM Genel Kurulu'nun 67. oturumunda 122 ülke tarafından kabul edildi.
Dünya çapında 4,2 milyar insan "güvenli şekilde yönetilen temizlik" olmaksızın yaşamaktadır. 673 milyon kişi açık alanlara tuvaletini yapmaktadır. Dünya Tuvalet Günü, Dünya Tuvalet Örgütü tarafından 2001 yılında kuruldu. On iki yıl sonra Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Dünya Tuvalet Günü'nü 2013 yılında BM resmi bir günü ilan etti. Amaç; fakir ülkelerde halka açık alan, paylaşılan alan, evler, şehir ve köylerde insanların kullanımı için tuvalet, umumi tuvalet, sanisette, alafranga tuvalet, alaturka tuvalet, rezervuar, pisuar, kompost tuvalet yaratılmasıdır.
1. Dünyada 1 milyar insan, tuvaletini açık alanlarda yapmak zorunda kalıyor. 2. Dünyada 10 kişiden 4'ü uygun koşulları taşıyan tuvalet imkanı bulamıyor. 3. Her gün tuvaleti olmayan 2000 çocuk ishalden yaşamını yitiriyor. 4. Çünkü 1 gram dışkıda 10 milyon virüs var! 5. Her 5 kadından 2'si dışarıda tuvalet nedeniyle tecavüz riskiyle karşı karşıya kalıyor. 6. Bu kadınların yılda toplam 96 milyar saati tuvaletlerini güvenli bir şekilde yapabilecekleri bir yer aramakla geçiyor. 7. Dünyada hal böyle iken, nedense gelenekçi toplumlarda tuvalet hakkında konuşmak zor. 8. Türkiye'de ise tuvalet erişimi sorunu yok ama tuvalet hijyeni konusunda gidilecek epey yol var. 9. Tuvalet, Türkçede en fazla anlamdaşı olan kelime!
Dünya Tuvalet Günü Neden Önemlidir?
1. Temiz Tuvalet Hayati Önem Taşıyor Yapılan araştırmalara göre her iki dakikada bir çocuk, temizlik eksikliği ve kirli sular nedeniyle hayatını kaybediyor. İshal kaynaklı çocuk ölümlerinin büyük çoğunluğu ise suyun olmadığı, el yıkama gibi hijyen koşullarının var olmadığı bölgelerde yaşanıyor. Dünya çapında yaklaşık 4.2 milyar insan, standart temizlik koşullarına sahip olmadan yaşıyor. Bugün bile dünya çapında 673 milyon insan gerekli tuvalet tesisatına erişemiyor. Var olan çoğu tuvalet ve kanalizasyon sistemi de ihtiyacı karşılamıyor ve ne yazık ki temiz su kaynaklarını kirletiyor.
2. Sanitasyon Neden Bu Kadar Önemli? Sanitasyon, tuvalet hijyeni için gerekli koşulların sağlanmasını ve korunmasını ifade ediyor. İnsan sağlığının korunması için gereken bu koşullar dünyanın her yerinde eşit değil. Bu eşitsizlik sağlıktan cinsiyet ayrımcılığına kadar toplumları birçok noktada derinden etkiliyor. Açık alanda tuvalete gitmeye mecbur kalan insanlar arasında yetersiz hijyenik koşullar nedeniyle hastalıklar çok daha hızlı yayılıyor. Açık alan kullanımı ve yetersiz mahremiyet, kadınlar ve kız çocukları için çok daha ciddi tehlikelere sebep oluyor.
3. Farklı Bir Örgüt: Dünya Tuvalet Örgütü İnsani tuvalet ihtiyacının küresel çözüme gereksinim duyduğunu fark eden sosyal girişimci Jack Sim, 2001 yılında Dünya Tuvalet Örgütü’nü kurdu. Böylelikle, Birleşmiş Milletler kurumlarını ve konunun paydaşlarını örgütleyerek medyadan yaralanabilmeleri için küresel bir ağ ve hizmet platformu geliştirmiş oldu. Birleşmiş Milletler tarafından 2013 yılında resmen ilan edilen Dünya Tuvalet Günü ile küresel bir çaba hayata geçmiş oldu.
4. Her Yıl Yeni Bir Slogan ve Tema Belirleniyor 2012 yılından bu yana Dünya Tuvalet Günü için her yıla özel bir tema ve buna bağlı olarak sosyal medya sloganları seçiliyor. 2012 yılında “Umursuyorum, ya sen?” ile başlayan ve her yıl yenilenen sloganlar 2019 yılında “Geride kimseyi bırakmıyoruz” ile devam etti. 2020 yılının teması ise “Sürdürülebilir Sanitasyon ve İklim Değişikliği” oldu. Farkındalık yaratmak için Dünya Tuvalet Günü’ne özel çeşitli aktiviteler düzenliyor. Geçtiğimiz yıllarda Almanya, Senegal ve Singapur’da gerçekleşen “Acil Koşu” bunlara sadece bir örnek.
5. Dönüşüm Başlıyor Birleşmiş Milletler, “2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri”nin bir parçası olarak dünyadaki herkes için su ve sürdürülebilir sanitasyon yönetimini sağlamayı umuyor. Küresel çapta yürütülen ısrarlı çalışmalar yavaş da olsa etkisini gösteriyor. Bu bilinçlendirme çabaları özellikle Hindistan’da önemli değişikliklerin yaşanmasına neden oldu. Hala evlerinde tuvalet tesisatı bulunmayan kırsal bölgelere Hindistan hükümeti tarafından umumi tuvaletler inşa edildi.
2012 yılında Microsoft’un kurusu Bill Gates, Bill & Melinda Gates vakfı aracılığıyla geleceğin tuvaletleri yarışması başlattı. Bill & Melinda Gates Vakfı, yarışmaya katılanlara tasarımlarının su, kanalizasyon ya da elektrik şebekesine ihtiyaç duymama şartı getirmişti. Kısa bir süre sonra Bill Gates bu özellikleri taşıyan yeni nesil tuvaleti ile dünyanın karşısına çıkmıştı.
6. Su ve İklim Krizinin Çözümü Tuvalet Olabilir Birleşmiş Milletler verilerine göre küresel olarak üretilen atık suyun neredeyse %80’i arıtılmadan ekosisteme geri dönüyor. En kötü senaryoya göre 2050 yılında 5,7 milyara yakın insan, su kıtlığı çekecek. Bu öngörü eşi benzeri görülmemiş bir su rekabeti riskine de işaret ediyor. Hızla artan iklim değişikliğinin de temiz su kaynaklarına ulaşımı güçleştireceği öngörülüyor. Birleşmiş Milletler bu noktada tuvaletlerin önemini bir kez daha vurguluyor. İnsan atıklarını güvenli, erişebilir ve onurlu bir ortamda toplayan tuvaletlerin hak ve gereklilik olduğunu savunuyor. Bir sonraki aşama ise söz konusu atıkların doğaya zarar vermeden yok edilmesi ya da geri dönüştürülmesi yönünde.
Konuyla ilgili Türk literatüründeki ender örneklerden bir kitabı da anmak istiyorum. Kitabı yıllar önce almıştım. Şu anda sahaflarda bulabileceğiniz bir kitap. Son Sadrazam Ahmet Tevfik Paşa'nın torunu, Yüksek Mühendis Ahmet Şefik Okday'ın yazdığı "İçine Ettiğimizin Dünyası" tuvalet kültürünü farklı uygarlıklarda her yönüyle inceliyor. Aklımda kitabın çıkış hikayesi şöyle kalmış: Şefik Okday'ın torununa tuvaletlerle ilgili bir ödev veriliyor. Okday, konuyu araştırırken bir de bakıyor ki elinde bir kitap oluşturabilecek materyal birikmiş. Sonra da bunları kitap haline getirmeye karar vermiş.
Arkadaşlarımıza güzel bir pazar günü ve zevkli çözümler diliyorum.
pirgei likes this post
Avni Aksay üye
Adı: : Avni AKSAY Doğum Tarihi : 12/09/80 Mesaj Sayısı : 1657 Kayıt tarihi : 03/01/13 Yaş : 43
Geçenlerde iki değerli ismi kaybettik. Birisi Türk dublaj sanatının kraliçesi ve aktris - tam adıyla - *Mesadet Fatma Jeyan Mahfi Ayral Tözüm diğeri de Passaparola adlı bilgi yarışmasıyla bulmaca kültürüne de katkısı olan sunucu, yazar, seslendirme sanatçısı Metin Uca. Metin Uca'ya bir kitap fuarında kitabını imzalattırmış onunla konuşma fırsatı bulmuştum. Ne yazık ki Jeyan Hanım'ı görme şansım olmadı. Onunla sohbet edebilmek hayatta en çok istediğim şeylerdendi. İkisini de saygıyla anıyorum. Sesleri, düşünceleri, yaptıkları hep yaşayacak.
* Birçok yerde sanatçının adı Mesanet yazılmış ama kendisinin de röportajlarında belirttiği gibi doğrusu Mesadet'tir.
Mesadet Fatma Jeyan Mahfi Ayral Tözüm (6 Ağustos 1928, İstanbul - 29 Ekim 2023, İstanbul)
Onun sesini o kadar çok filmde, o kadar çok başrol oyuncusunu izlerken dinledik ki! Belgin Doruk, Türkan Şoray, Filiz Akın, Hülya Koçyiğit, Fatma Girik, Müjde Ar, Hale Soygazi, Emel Sayın, Gülşen Bubikoğlu, Ahu Tuğba, Serpil Çakmaklı, Hülya Avşar, Harika Avcı ve diğerleri...
Babası Necdet Mahfi Ayral ile birlikte uzun yıllar tiyatro sahnelerinde rol alan Jeyan Hanım, isminin hikâyesini bir röportajında anlatır.
Babası hiç bilinmeyen farklı bir isim koymak ister kızına ve o dönemin sözlüğü Kamus-u Türki'den bulduğu Jeyan ismini kızına verir. Mesadet babaannesinin adıdır. Katip kayıt yaparken bu kadar uzun isim olmaz diyerek kimliğe "M. Jeyan" şeklinde ismini yazar. Fatma göbek adıdır. Soyadı kanunu öncesi dedesinin ismi olan Mahfi, soyadı olarak kullanılır. Soyadı kanunu (1935) sonrası Ayral soyadını alır. Trafik kazasında hayata veda eden eşi ses mühendisi Rauf Tözüm'ün soyadı da ismine eklenir. Bu soy isimlerinin hiçbirini, belirli bir dönem kullandığı için bırakamaz. Kendi tabiri ile yıllar geçtikçe İspanyol ismi gibi bir isme sahip olur.
6 Ağustos 1928 tarihinde dünyaya geldi. Sanat yaşamına babası Necdet Mahfi Ayral'ın teşvikiyle henüz üç yaşındayken, Henrik Ibsen'in bir eseri olan "Peer Gynt" adlı oyunda Muhsin Ertuğrul tarafından oynatılarak başladı. İstanbul Şehir Tiyatroları'nda; başta "Mutlu Günler", "Çıplakları Giydirmek", "Kökler", "Yarısı" ve "Kezban" olmak üzere çok sayıda oyunda rol aldı ve oradan emekli oldu.
Bir trafik kazası sonucu vefat eden ses mühendisi Rauf Tözüm'ün (1915 - 1978) eşi olan sanatçı; çocuk yaşlardan itibaren yerli ve yabancı filmlerin seslendirilmesinde çalıştı. Babası, ülkede başka kimsede bulunmayan bir isim bulmak için Kamûs-ı Türkî'den faydalanarak ve Farsçada "aslanın kükrerken çıkardığı ses" anlamına gelen "Jeyan" adını kızına vermiştir. Beyoğlu Kız Lisesinden mezun oldu.
Dublaja daha 10 yaşındayken Mutlu Günler adlı filmin seslendirmesiyle başladı. Belgin Doruk, Türkan Şoray, Filiz Akın, Hülya Koçyiğit, Fatma Girik, Müjde Ar, Hale Soygazi, Emel Sayın, Gülşen Bubikoğlu, Ahu Tuğba, Serpil Çakmaklı, Hülya Avşar, Harika Avcı ve Semra Sar gibi birçok aktrisi filmlerde seslendirdi. 1954 yılında eşiyle beraber sinemadan ayrılma kararı aldı ve kendisini uzun yıllar tamamen tiyatro oyunlarına ve dublaja adadı. 3 yıl radyoda reklam spikerliği de yaptı. Tiyatronun yanı sıra sinema ve televizyon dizisi oyunculuğu yaptı ve hâlen oyunculuk yapıyor.
2005 yılında 8. Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali'nde Bilge Olgaç Başarı Ödülü verildi. Tözüm, 29 Ekim 2023'te doğum yeri İstanbul'da kaldığı huzurevinde yaşlılığa bağlı doğal nedenlerden 95 yaşında hayatını kaybetti.
Metin Uca (13 Kasım 1961, İstanbul - 17 Kasım 2023, İstanbul)
1961 yılında Hakkarili bir baba ve Söğütlü bir annenin büyük çocuğu olarak İstanbul’da dünyaya geldi. Küçük bir bürokrat ailesinin çocuğu olarak ömrünün büyük bölümünü Ankara ve İstanbul’da geçirdi. İlk, Orta ve Lise eğitimini Ankara’da tamamlayan Uca, Kimya Mühendisliği, Jeoloji Mühendisliği, Tiyatro ve gazetecilik eğitimi aldı. Van Erciş’te askerliğini tankçı asteğmen olarak yapan Uca, 1987 yılında Anadolu Ajansı’nın sınavını kazanarak muhabirlik hayatına başladı. Çok sayıda gazetecilik ve televizyonculuk ödülünün sahibidir. 1999 – 2000 yıllarında TRT’ de televizyoncu olarak çalışmaya başladı ve kuruluşundan itibaren Kanal D Ankara bürosunda muhabir olarak görev yaptı. Anadolu Ajansı, TRT, Kanal D, Milliyet EP Dergisi, Show TV, ATV ve Star televizyonlarında muhabir ve programcı olarak çalıştı.1999 yılından itibaren kendi özgün sabah programları, yarışma programları ve sahne gösterileri ile İstanbul’da çalışmaya başladı. Geniş toplumsal kesimlerin sevdiği programlara sunucu, yapımcı olarak imza attı. 1999-2003 yılları arasında Türkiye’nin en özgün ve eğlenceli sabah haber şovu Günaydın Türkiye’yi Star ekranlarında sundu. 700 bölüm yayınlanan Passaparola ve TRT’de 180 bölüm yayınlanan Miras adlı programların sunucusu ve yaratıcı ekibinde yer alan Uca, Maydanoz, Büyüklere Masallar, Pişti isimli stüdyo programlarıyla da Show TV, ATV ve Star TV gibi kanallarda çalışmalarını sürdürdü. Metin Uca’nın, Her Tuzluğum Var Diyene Hıyarla Yetişemedim, Yes Yerine Orrayt Demek Caiz midir Hocam, Tüh, Alışmadık Gözde Lens Durmaz, Her Book’a Maydanoz kitapları toplam 300 bine ulaşan satış rakamıyla yaşadığımız günlere neşeli bir bakış ortaya koymaktadır. Tüm sokak hayvanlarının hamisi, koruyucusu olan ve “iyi sandığı derecede” İngilizce bilen Metin Uca evsiz ve hiç çocuk babasıdır.
(Üstteki biyografi kendi sitesinden alınmıştır.)
Metin Uca genç yaşta ölen oyuncu Derya Arbaş'la (1968 - 2003) romantik bir ilişki yaşamıştı. Uca'yı en çok "Siyasi mizah yaşlanmadı, sadece yapmak yürek istiyor." sözleriyle hatırlayacağım.
Uca, Dilovası ilçesinde araç kullanırken rahatsızlanması sonucunda geçirdiği trafik kazası sonrası İstanbul’da tedavi altına alındı. Tedavisi kapsamında 15 Kasım 2023 günü yapılan ameliyat sonrasında yoğun bakıma alındı. Ameliyat sonrası gelişen komplikasyonlar sonucu 17 Kasım 2023 tarihinde tedavi gördüğü hastanede öldü.
Vasiyeti Metin Uca, iki yıl önce YouTube'da yayınlanan "Haber Bahane" programına konuk olmuş. "Yalnızlık korkun var mı" sorusuna, şu yanıtı vermiş:
"60 yaşındayım ve yalnızım. Aman bana bir şey olursa diye bir kadınla birlikte olma taraftarı değilim. Bu o kadına haksızlık olur. Kendi adıma yetmeye çalışıyorum. Ölümden de korkmuyorum. Güzel öleceğimi düşünüyorum."
"Burası özgür bir ülke olsa yakılarak ölmek isteyenlere de saygı duyulurdu. Ama ne yazık ki böyle bir şansımız yok. Yakılarak ölmek ve küllerimin de İstanbul boğazından serpilmesini istiyorum. Ne yazık ki böyle bir şansım yok. İki yüzlü cenaze törenlerini istemediğim için yakılarak ölmeyi çok istiyorum. Umarım dostlarım ve bu konuda bıraktığım vasiyet çerçevesinde bunu yaparlar. Tören istemiyorum çünkü. Hatırlanmak istemiyorum"
(Metin Uca'nın vasiyeti sanırım resmiyete dökülmediği için gerçekleştirilemedi.)
pirgei likes this post
pirgei üye
Adı: : İsmail PİRGE Doğum Tarihi : 20/09/56 Mesaj Sayısı : 8959 Kayıt tarihi : 10/10/09 Yaş : 67
Konu: Geri: 19 KASIM 2023 CUMHURİYET PAZAR BULMACASI SAYI : 1963 Paz Kas. 19, 2023 3:42 am
Sn.Aksay güncel yazılarınız için teşekkür ederim.
Avni Aksay likes this post
Eyüpbaba üye
Adı: : Eyüp URUCU Doğum Tarihi : 15/11/49 Mesaj Sayısı : 1424 Kayıt tarihi : 01/11/09 Yaş : 74
Konu: Geri: 19 KASIM 2023 CUMHURİYET PAZAR BULMACASI SAYI : 1963 Paz Kas. 19, 2023 7:47 am
Günleriniz ve yürekleriniz hep aydınlık olsun. Sevgili AKSAY açış paylaşımlarınız için çok teşekkürler. Kitap kazananları kutlarım. Tüm dostlara zevkli çözümler, sağlık, huzur ve mutluluklar dilerim. Sevgi ve saygılarımla...
Avni Aksay likes this post
Nurittin üye
Adı: : Nurittin YILDIRAN Doğum Tarihi : 02/09/50 Mesaj Sayısı : 300 Kayıt tarihi : 11/07/13 Yaş : 73
Konu: Geri: 19 KASIM 2023 CUMHURİYET PAZAR BULMACASI SAYI : 1963 Paz Kas. 19, 2023 8:55 am
Günaydın, arkadaşlar... Anlaşılan ben biraz erken başladım çözmeye.. YA 18/2 "FOS" çıktı(!)
archipel üye
Adı: : Nihat Bayrak Doğum Tarihi : 19/01/58 Mesaj Sayısı : 131 Kayıt tarihi : 09/01/14 Yaş : 66
Konu: Geri: 19 KASIM 2023 CUMHURİYET PAZAR BULMACASI SAYI : 1963 Paz Kas. 19, 2023 9:06 am
Sanki SS 1/3 ile YA 18/2 nin soruları karışmış gibi.
archipel üye
Adı: : Nihat Bayrak Doğum Tarihi : 19/01/58 Mesaj Sayısı : 131 Kayıt tarihi : 09/01/14 Yaş : 66
Konu: Geri: 19 KASIM 2023 CUMHURİYET PAZAR BULMACASI SAYI : 1963 Paz Kas. 19, 2023 9:22 am
Konu: 19 KASIM 2023 CUMHURİYET PAZAR BULMACASI SAYI : 1963 
